Ballerina Anna Pavlova (1881-1931) is één van de mythische figuren uit de balletgeschiedenis. Ze begon als danseres bij het Maryinski ballet in Sint Petersburg en kwam met de Ballets Russes van Diaghilev naar West Europa. Pavlova was slank en fragiel en blonk dan ook uit in etherische, romantische rollen zoals Giselle en La Bayadère. Ze had nu eenmaal niet de compacte fysiek en de spierkracht die voor acrobatische hoogstandjes vereist waren. Links een jonge Pavlova in Sint Petersburg. Waarschijnlijk is dit het portret dat werd genomen bij het behalen van het diploma aan de keizerlijke school voor ballet: links Als Giselle, rechts in de rol van La Bayadère: Pavlova’s elegantie, expressiviteit en warmte maakten haar tot een publiekslieveling. In de avant gardistische balletten van de Ballets Russes kon ze zich echter niet vinden en ze begon haar eigen gezelschap, waarmee ze de hele wereld over reisde; van Australië tot Canada. Ze was misschien wel de eerste internationale superster. Palova danste korte stukken in een eenvoudige setting en trad op in zowel grote theaters als kleine provinciezaaltjes. Voor veel mensen was een optreden van Pavlova de eerste kennismaking met ballet. Op bezoek in Volendam: Haar grootste succes behaalde ze met de solo De Stervende Zaan, gechoreografeerd door Michel Fokine op muziek van Camille Saint Saëns (niet te verwarren met het Zwanenmeer!). Met deze choreografie namen Pavlova en Fokine afstand van de strenge regels en de techniek van het klassieke ballet. Geen hoge sprongen of pirouettes, maar een meer natuurlijke dans in de geest van Isadora Duncan waarbij de passen geheel ten dienst staan van het uitdrukken van de doodsstrijd van de zwaan. Keer op keer wist Pavlova haar publiek tot tranen toe te roeren. Het volgende filmfragment is opgenomen in Hollywood, tussen takes op de set van een andere film door. Hoeveel de beeldkwaliteit niet optimaal is en het geluid later is toegevoegd, is duidelijk te zien wat de dans van Pavlova zo aangrijpend maakte. Met haar expressieve rug en armen geeft ze prachtig vorm aan de zwaan die voor het laatst haar vleugels uitslaat en ineenstort: Anna Pavlova bezocht in 1931 ook Nederland als onderdeel van haar grote afscheidstournee (Tante heeft twee originele programmaboekjes in haar bezit). Toen ze onderweg bij een treinongeluk hielp voor de gewonden te zorgen, liep ze een dubbele longontsteking op. Artsen vertelden haar dat een operatie nodig was, maar dat zou betekenen dat ze nooit meer kon dansen. De ballerina besloot dat ze dan nog liever zou sterven en kort daarop blies ze haar laatste adem uit in Hotel des Indes in De Haag. Onderzoek achteraf wees uit dat niet de longontsteking, maar bloedvergiftiging door een slecht gesteriliseerde drain om het vocht in haar longen af te drijven de oorzaak van haar dood is geweest. Het verhaal gaat dat ze op haar sterfbed haar zwanenkostuum vasthield en dat haar laatste woorden waren: “speel de laatste maat heel zacht.” In de schouwburg werd op de tijd van haar eerstvolgende optreden de muziek van de Stervende Zwaan gespeeld. Een volgspot gaf aan waar de grote ballerina gedanst zou hebben. Dansend in 'The Fairy Doll', in 1927: Tante bewondert Pavlova niet alleen om haar danskunsten. Op foto’s en korte filmpjes uit het dagelijks leven van de ballerina is te zien dat ze een groot gevoel had voor stijl en zich altijd elegant kleedde naar de laatste mode. De foto’s uit de jaren '20,, met de zwanen in de tuin van haar landgoed bij London, Ivy House, zijn van een ongekende schoonheid. Pavlova als ballerina in Sint Petersburg, in de romantische rollen aan het begin van haar carrière: Dansend op Rubensteins negende symphonie in 1924: In Hollywood met actrice Mary Pickford: Op tournee in Australië: De grote hoed is typerend voor de mode rond 1910: Met hippe tangoschoenen, die in de mode waren aan het begin van de jaren '20, toen filmster Rudolph Valentino de tango populair maakte: In Indiaas kostuum voor een duet met danser Ram Gopall: Als libelle in haar solo Dragonfly: In haar enige speelfilm, 'The Dumb Girl of Portici', uit 1916. Opvallend is dat er geen klassiek ballet in de film voorkomt. Let op de prachtige close-up van Pavlova's gezicht halverwege: De enige opname van haar stem: